شستشوی فرش ماشینی

مراحل و شیوه شستشوی فرش ماشینی تفاوت زیادی با فرش های دستبافت ندارد و این نوع از فرش ها تنها از حیث حساسیت رنگ دهی نسبت به هم متفاوت دارند. همچنین این مورد را باید در نظر داشت که پس از شستشوی فرش های ماشینی از نرمی و لطافت آن ها کاسته می شود که علت این پدیده وجود مواد پلاستیکی در آنها می باشد.

در هنگام شستشوی فرش ماشینی باید فاکتورهای مختلفی همچون نوع الیاف، نوع رنگ، طیف رنگ، میزان آلودگی، نوع لکه ها و قدمت در نظر گرفته شود و همچنین در هنگام شستشو نیز کنترل شوند . از دیگر فاکتورهای مهم  می توان به نحوه جمع آوری و حمل و نقل، شیوه غبارگیری و میزان فشار و ضربه دستگاه غبارگیر، روش شستشو، آبگیری و آبکشی، مواد شوینده، زبری و سختی تجهیزات و ابزار مورد استفاده و … اشاره نمود.

جنس مواد سازنده الیاف فرش های ماشینی از تنوع زیادی برخوردار است ولی فرش های ماشینی در ایران معمولاً با استفاده از یک و یا ترکیب چند ماده اصلی BCF، اکریلیک، پلی استر و ویسکوز تولید می شوند. قیمت فرش هایی که با استفاده از الیاف BCF بافته می شود ارزان تر بوده و احتمال ایجاد حساسیت در آن ها کمتر می باشد.

فرش های بافته شده با الیاف اکریلیک دارای کیفیت و قیمت بالاتری نسبت به نوع قبلی می باشند. فرش های بافته شده از الیاف پلی استر که به نام ابریشم مصنوعی نیز شناخته می شوند دارای ثبات رنگ و درخشندگی بالاتر و پرزدهی کمتر می باشند و در بازارهای جهانی به عنوان کفپوشی ایده آل مورد استقبال فراوانی قرار گرفته اند.

فرش های بلژیکی، نوع دیگری از فرش های ماشینی هستند که در سال های اخیر در ایران مورد استقبال قرار گرفته اند. این نوع فرش نازک بوده و با استفاده از نقوش اصیل ایرانی همچون نقش خشتی بافته می شوند.

فرش های بلژیکی و سایر فرش های فانتزی عموماً از جنس الیاف ویسکوز می باشند و در قسمت پشت آن ها لاتکس قرار دارد که باعث ثابت ماندن این فرش ها بر روی زمین می شود. استفاده از لاتکس کار شست و شو را سخت می کند و استفاده از شوینده های نانو را اجباری می سازد زیرا چنانچه از شوینده های دیگر استفاده شود موجب کیسی و گلوله ای شدن فرش می شود. شست و شوی اینگونه از فرش ها از حساسیت بسیار بالایی برخودار بوده و مستلزم دقت و تجربه کافی می باشد .

متخصصان صنعت فرش به دلیل ریسک بالایی که این کار برای سلامت و طول عمر فرش دارد ، به هیچ عنوان شستن فرش در منزل را توصیه نمی کنند ، چرا که معمولاً این کار با مواد شوینده رایج خانگی انجام می پذیرد که دارای کربنات دوسود ، سود سوزآور و یا مقادیر کنترل نشده هیدروسولفیت هستند و موجب تضعیف الیاف شده و آن ها را خشک و شکننده ساخته و باعث تغییر رنگ در فرش می شوند .

شستشوی فرش ماشینی در قالیشویی کارپواش محمد شهر شامل پنج مرحله است که هر کدام از این مراحل به اختصار در ذیل توضیح داده شده است:

جمع آوری و حمل و نقل

در هنگام جمع آوری، فرش های خشک و خیس از هم تفکیک شده و فرش هایی که دارای رطوبت می باشند باید سریعا به کارخانه انتقال یابند. همچنین باید از فرش ها در طول مسیر جابجایی به قالیشویی در برابر آلودگی های محیطی و نزولات جوی محافظت شود، زیرا رطوبت موجب تغییر رنگ و پخش شدن لکه در فرش می شود .

در هنگام حمل و نقل فرش ها توسط قالیشویی کارپواش محمد شهر نه تنها از فرش ها در مقابل بارش باران محافظت می گردد بلکه از نفوذ ریزگردها و ذرات معلق در هوا به داخل تار و پود فرش جلوگیری می شود.

غبارگیری

قبل از شست و شو فرش ها باید گرد و غبار به جای مانده در ته گره های فرش (در محل اتصال گره و تار و پود فرش) خارج شود؛ به این منظور در قالیشویی کارپواش محمد شهر از دستگاه غبارگیری استفاده می شود. در این روش غبار موجود در گره ها و پرز موجود در الیاف سطح فرش توسط دستگاه برس غلتکی گرد از فرش جدا می شود. عامل مهمی که در این مرحله باید مورد توجه قرار گیرد تنظیم دور برس غلتکی است و این کار نیازمند مهارت و تجربه بالای اوپراتور می باشد تا با توجه به جنس الیاف، قدمت و انعطاف فرش، دور دستگاه را برای هر فرش به طور جداگانه تنظیم نماید. در ابتدای فرآیند غبارگیری، بازرسی چشمی باید با دقت انجام گیرد بطوریکه اپراتور دستگاه مطمئن شود دور انتخاب شده برای فرش مناسب است در غیر اینصورت فرآیند غبارگیری بایستی متوقف شده و تنظیمات مورد نظر اعمال شود. در روش سنتی و در بیشتر کارگاه های قالیشویی از روش تکاندن و چوب زدن فرش استفاده می شود که این کار به تار و پود فرش آسیب رسانده و باعث سوراخ یا پاره شدن سطح آن و کاهش طول عمر فرش می شود.

لازم به ذکر است که در پایان مرحله غبارگیری، فرش ها با دقت زیادی کنترل می شوند تا در صورت وجود هرگونه پوسیدگی و سوراخ یا لکه، فرآیند ترمیم و لکه بری انجام گیرد.

شستشو، آبکشی و کر شرعی

این مرحله از مهم ترین و حساس ترین مراحل فرآیند شستشوی فرش است، زیرا عوامل بسیار زیادی وجود دارد که می توانند برای فرش ها ضرر داشته و باید به دقت بررسی شوند. در ذیل به چند مورد از این موارد اشاره می شود :

• ابتدا باید رنگ دهی فرش در معرض آب آزمایش شده و تمهیدات لازم در نظر گرفته شود.
• سطح زیر فرش و شیب آن اهمیت بسیار زیادی دارد.
• جریان آب بایستی به شکل دوشی بوده و دمای آب نیز پایین باشد.

استفاده از مواد شیمیایی در هنگام شستشوی فرش های ماشینی (برخلاف دستبافت) مانعی ندارد ولی هرگز نباید از مواد شوینده قلیایی و اسیدی که دارای کربنات سدیم، سود سوز آور و یا مقادیر بالای هیدروسولفیت هستند، استفاده شود. شوینده های مورد استفاده در کارخانه قالیشویی کارپواش محمد شهر مخصوص فرش بوده و دارای PH استاندارد و کنترل شده می باشد. همچنین برای فرش های ماشینی خاص (دارای الیاف ابریشم، فانتزی، بلژیکی و …) از شوینده های نانو استفاده می شود. پساب خروجی در حین فرآیند شست و شو باید کنترل شود؛ کنترل رنگ پساب به صورت چشمی و کنترل PH آن بوسیله نوار تورنسل انجام خواهد شد و در صورت خنثی نبودن پساب از محلول آب و اسید با غلظت مناسب استفاده خواهد شد.

آبکشی و کر شرعی باید به صورت یکنواخت و با فشار آب مناسب صورت گیرد تا در هنگام آویزان کردن فرش، آب در قسمت انتهایی آن جمع نشود و موجب زردی یا پوسیدگی فرش نگردد. در پایان عملیات شست و شو، فرش ها به مدت زمان یک ساعت روی سطح پوشانده شده با شن درشت دانه پهن می شوند و سپس آبگیری و خشک خواهند شد.

آبگیری و خشک کردن

در این مرحله ابتدا آب باقی مانده در سطح و سپس رطوبت الیاف فرش گرفته می شود. باید توجه داشت که در طول عملیات شست و شو میزان آب میان بافتی الیاف (خصوصاً اگر جوت و پنبه باشد) افزایش می یابد و این آب نباید در کوتاه مدت تبخیر شود زیرا موجب تردی و شکننده شدن الیاف خواهد شد؛ لذا در این مرحله هرگز نباید دمای فرش از ۴۰ درجه سانتی گراد بیشتر شود. همچنین فرش هرگز نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار بگیرد چرا که این کار موجب تغییر رنگ فرش و تغییر شکل الیاف به دلیل استفاده از مواد پلاستیکی و کاهش طول عمر فرش می شود. در شرکت قالیشویی کارپواش محمد شهر مرحله آبگیری و خشک کردن فرش با استفاده از ابزار و دستگاه های استاندارد و تخصصی انجام می گیرد و در طول این فرآیند فرش هرگز در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار نمی گیرد و دمای آن مرتبا کنترل می شود.

به منظور شفاف شدن و در سر جای خود قرار گرفتن طرح ها پس از فرآیند خشک کردن، فرش در جهت خواب برس زده می شود. همچنین به منظور ایجاد یکنواختی در فرش، سطح آن با استفاده از دستگاه پرداخت زنی با تراش کم، پرداخت شده و در مرحله پایانی فرش اتو زده می شود.

رول و بسته بندی

قبل از وارد شدن فرش ها به دستگاه رول، با ظرافت و دقت بالایی کنترل می شوند تا در صورت وجود لکه و یا ایرادهای دیگر به بخش های مورد نیاز ارجاع داده شوند. همچنین ممکن است که فرش پس از شستشو دچار کجی شود که این ایراد باید با اندازه گیری و مقایسه قطرهای هندسی فرش بررسی شود؛ در صورتی که فرشی دارای این عیب باشد توسط دارکش های با تجربه دارکشی می شود.

در پایان فرش های شسته شده که در تمامی مراحل ذکر شده با نهایت دقت و امانتداری، با استفاده از تجهیزات بروز و بهترین مواد اولیه و تحت نظر اوپراتورها و استادکاران با تجربه، حمل، شسته، خشک و رول شده و برچسب مشخصات (Label) خورده، داخل کاور بهداشتی بسته بندی شده و به نزد مشتریان بازگردانده می شوند.